यवतमाळ जिल्ह्यातील वने Forest In Yavatmal District

 यवतमाळ जिल्ह्यातील वने 

जिल्ह्यातील ऐकून वने   :  २९५६ चौरस किलोमीटर 

संरक्षित वने    :  १७४ 

राखीव वने    :  २७८२

वनक्षेत्र चे प्रमाण  :  २१. ७६%

वने असलेले तालुके   :  पुसद , दिग्रस , आर्णी , घाटंजी , मारेगाव , यवतमाळ 

यवतमाळ मधील प्रसिद्ध वने  :  टिपेश्वर , तिवसाळा , बिटरगाव व उंमर्दा 

यवतमाळ मधील अभयारण्य  :  टिपेश्वर , पैनगंगा , व इसापूर पक्षी अभयारण्य 

यवतमाळ मधील वनात आढणारे प्राणी  :  मोर , वाघ , अस्वल , तडस , नीलगाय , रानडुक्कर , हरीण 

यवतमाळ मधील वनात आढणारे वृक्ष   :  साग , बांबू , तेंदू , हिरडा , आपटा , मोह , पळस , चंदन 

यवतमाळ मध्ये सर्वात ज्यास्त आढणारे वृक्ष   :  साग 

वनविभागाचा सुंदर बगीचा उमर्डा येथे आहे . 

वनविभागाचे लाकूड संकल केंद्र उमरी येथे आहे . 

यवतमाळ जिल्ह्यातील वनवृत्तात अकोला , वाशीम , यवतमाळ ये जिल्हे येतात . 

यवतमाळ जिल्ह्यात ऐकून ६ वनविभाग येतात . यवतमाळ , पुसद , अकोला ( प्रादेशिक ) , अकोला ( वन्यजीवन ) , पंढरकवला ( वन्यजीवन ) 

READ MORE : 

 Motivation

यवतमाळ जिल्हा प्राकृतिक माहिती व हवामान Yavatmal District Natural Information and Wether

image credit: yavatmal.gov.in

यवतमाळ जिल्हाचे प्राकृतिक रचनेनुसार प्रमुख तीन भाग पडतात . 

१. डोंगराळ प्रदेश 

२. पठारी प्रदेश 

३. मैदानी प्रदेश 

१. डोंगराळ प्रदेश 

जिह्याच्या नैऋत दिशेला असून यात अजिंठ्याचे डोंगर व पुसद च्या टेकड्या आहेत . आणि यात पुसद, उमरखेड , आणि महागाव हे तालुके येतात . 

२. पठारी प्रदेश 

जिल्ह्याच्या उत्तर दिशेला असून यात दारव्हा, नेर आणि यवतमाळ हे तालुके येतात . 

३. मैदानी प्रदेश 

मैदानी भागात घाटंजी , झरी जामणी , राळेगाव , वणी , केळापूर , मारेगाव , कळंब आणि बाभुळगाव हे तालुके येतात . 

यवतमाळ जिल्हात पुसदच्या टेकड्या आणि अजिंठा डोंगर हे दोन पर्वत येतात . तसेच यवतमाळ मध्ये आग्नेय भागात ग्रॅनाइट खडक सापडतात . 

यवतमाळ जिल्ह्याचे हवामान 

यवतमाळ जिल्ह्याचे सहसा वातावरण उष्ण व कोरडे असतात . महाराष्ट्राच्या ९ हवामान विभागापैकी यवतमाळ जिल्हा ८ व्या स्थानी येतो . 

जिल्ह्यात बहुतंशीक पाऊस हा नैऋत भाग कडून पडतो . तसेच जून ते सप्टेंबर या महिन्यात पाऊस पडतो . सर्वात ज्यास्त पाऊस ऑगस्ट महिन्यात पडतो . 

सर्वात उष्ण महिला म्हणजे मे महिना होय . आणि सर्वात ज्यास्त थंडी डिसेम्बर महिन्यात पडते . 

यवतमाळ जिल्हा लोकसंख्या Yavatmal District Population

यवतमाळ जिल्हयाची लोकसंख्या हे २०११ च्या जनगणना नुसार आहे 

यवतमाळ जिल्ह्याची ऐकून लोकसंख्या (२०११) :  २७,७२,३४८

पुरुष      :  १४,१९,९६५

महिला   :  १३,५२,३८३

लोकसंख्या वाढ    :  १२.७८%

महाराष्ट्राच्या लोखसंख्येशी असलेले प्रमाण  :  २. ४७%

लिंग प्रमाण ( स्त्री पुरुष प्रमाण )   :  ९५२

ग्रामीण लोकसंख्ये चे प्रमाण   :  ७८. ४२%

शहरी लोकसंख्ये चे प्रमाण     :  २१. ५८%

ग्रामीण साक्षरते चे प्रमाण       :  ८०. ४७% 

शहरी साक्षरते चे प्रमाण        :  ९१. २४% 

ग्रामीण भागातील स्त्री-पुरुष प्रमाण :  ९५०

शहरी भागातील स्त्री-पुरुष प्रमाण  :  ९६२

० ते ६ वयोगटातील लोकसंख्या 

ऐकून मुलांची संख्या  ( ० ते ६ वयोगट )  :  ३,३०,१८०

लिंग प्रमाण ( ० ते ६ वयोगट )  :  ९२२

पुरुष  :  १,७१,७८२

स्त्री   :  १,५८,३९८

० ते ६ वयोगटातील लोकसंख्या 

ऐकून मुलांची  संख्या ( ० ते ६ वयोगट )  :  ११. ९१%

मुलांचे प्रमाण   :  ११. ७४%

मुलींचे प्रमाण   :  ११. ३४%

लोखसंख्ये ची घनता  :  २०४

साक्षरते चे प्रमाण 

यवतमाळ जिह्याची साक्षरता   :  ८२. ८२%

यवतमाळ जिल्ह्याची पुरुष साक्षरता  :  ८९. ४१%

यवतमाळ जिल्ह्याची स्त्री साक्षरता  :  ७५. ९३%

ऐकून लोकसंख्या पैकी साक्षरता  :  २०,२२,५६४

पुरुष  :  ११,१५,९८०

स्त्री   :  ९,०६,५९४

All about Yavatmal District यवतमाळ जिल्हाचा इतिहासा बद्दल संपूर्ण माहिती

image credit: yavatmal.gov.in

यवतमाळ जिह्याची इतिहासीक माहिती History about Yavatmal Distric.

यवतमाळ शहराचे पूर्वीचे नाव यवत किंवा यवती , योतमाड असे होते . आजूबाजूला दाट व उंच झाडांची दाटी असल्यामुळे याला योतमाड असे नाव पडले होते . नंतर याला यवतमाळ म्हणजे माळावर वसले असल्या मुळे यवतमाळ म्हणायला सुरवात झाली . 

ऐन -ई -अकबरी या प्राचीन ग्रंथात यवतमाळ चा उल्लेख दिसून येतो . तसेच अकबर च्या दरबारात अबुल फाजल याच्या लेखकात यवतमाळ मधील योत लोहार या गावाचा उल्लेख पाहायला मिळतो . १९३० साली प्रसिद्ध झालेल्या केसरी प्रबोध या ग्रंथात यवत म्हणून यवतमाळ चा उल्लेख मिळतो . 

 यवतमाळ (सध्या यवतमाळ जिल्हा) नंतरचा प्रदेश, अलाउद्दीन हसन बहमन शाह यांच्या राजवटीत १३४७ मध्ये बहमनी सल्तनतीची स्थापना केली. १५७२ साली, अहमदनगर सल्तनत (वर्तमान दिवस अहमदनगर जिल्हा ) चे शासक मुर्तजा शाह, यवतमाळ जिल्हा १५९६ मध्ये, अहमदनगरच्या योद्धा रानी चांद बीबीने यवतमाळ जिल्ह्याचे मुघल साम्राज्य, नंतर भारतातील मोठ्या भागाचे राज्यकर्ते सोडले. 

१७०७ मध्ये सहाव्या मुघल सम्राट औरंगजेबच्या मृत्यूनंतर यवतमाळ हा मराठा साम्राज्यात गेला. १७८३ मध्ये जेव्हा रघोजी भोसले नागपूर साम्राज्याचे शासक झाले तेव्हा त्यांनी आपल्या क्षेत्रात यवतमाळ जिल्हाचा समावेश केला. 

ब्रिटीश ईस्ट इंडिया कंपनीने १८५३ मध्ये बेरार प्रांत उभारल्यानंतर १८६३ मध्ये यवतमाळ पूर्वेकडील बेरार जिल्हा बनला आणि नंतर दक्षिण पूर्व बेरार जिल्हा-मध्य प्रांत आणि बेरार या दोन्ही जिल्ह्यांचा भाग बनला. 

यवतमाळ १९५६ पर्यंत राज्य पुनर्रचना होईपर्यंत मध्यप्रदेश भाग राहिला. १ जानेवारी १९६० रोजी महाराष्ट्र राज्याची निर्मिती झाल्याने यवतमाळ जिल्हा महाराष्ट्र राज्याचा एक भाग झाला.

१९०५ पर्यंत जिल्याचे ठिकाण वाणी होते नंतर याला यवतमाळ करण्यात आले. 

यवतमाळ जिल्हा बद्दल स्थान व विस्तार  Location and extension about Yavatmal district  

यवतमाळ जिल्हा हा महाराष्ट्रा च्या पूर्व भागात आहे . महाराष्ट्रा चा पूर्व भाग म्हणजे विदर्भ असे सुद्धा ओळखले जाते . यवतमाळ जिल्हा हा अमरावती या प्रशासकीय भागात येतो . आणि प्रादेशिक भाग म्हणजे विदर्भ होय . यवतमाळ जिल्हाचे क्षेत्रफळ १३५८४ चौ . किलोमीटर इतके आहे. 

यवतमाळ जिल्याने महाराष्ट्रा चा ऐकून ४.४% इतका भाग व्यापला आहे . महाराष्ट्रा च्या क्षेत्रफळा नुसार यवतमाळ जिल्याचा ६ वा क्रमांक लागतो . तसेच अमरावती विभागा  मध्ये यवतमाळ चा १ ला क्रमांक लागतो . 

यवतमाळ जिल्ह्याचा सगळ्यात मोठा तालुका म्हणजे उमरखेड तालुका आहे . आणि सगळ्यात छोटा तालुका म्हणजे झरी जामणी तालुका होय . यवतमाळ जिल्ह्याची पूर्व पश्चिम लांबी १९२ किलोमीटर व दक्षिण उत्तर लांबी १६० किलोमीटर इतकी आहे . तसेच यवतमाळ जिल्हाचे अक्षांश १९° २६' ते २०° ४२' उत्तर, व रेखांश ७७° १८' ते ७९° ९८' पूर्व असे आहेत . 

यवतमाळ जिल्ह्याला ६ जिल्ह्याची सीमा लागत आहे . पूर्व ला चंद्रपूर , पश्चिम ला वाशीम व हिंगोली, उत्तर ला वर्धा व अमरावती आणि दक्षिण ला नांदेड . यवतमाळ जिल्ह्याला तेलंगणा राज्याची सीमा लागून असून तेलंगणा मधील आदिलाबाद हे जिल्हा लागून आहे . 

यवतमाळ च्या पूर्वेला वाणी तालुका लागून आहे, पश्चिमला पुसद तालुका लागून आहे, अगदी उत्तरेस बाभुळगाव व अगदी दक्षिणेस उमरखेड तालुका लागून आहे . 

यवतमाळ मधील ऐकून तालुके  Total Taluka Of Yavatmal District

यवतमाळ जिल्ह्यात ऐकून १६ तालुके आहेत . 

१. पुसद

 

२. नेर

 

३. बाभुळगाव 

४. झरी जामणी

 

५. दिग्रस

 

६. उमरखेड 

७. वाणी 

८. राळेगाव

 

९. दारव्हा 

१०. मारेगाव

 

११. महागाव 

१२. पांढरकवडा 

१३. कळंब 

१४. घाटंजी 

१५. आर्णी

 

१६. यवतमाळ